Dansdocent van de toekomst. NEXT MOVE

Dans was, is en blijft, overal

De dansdocent van de toekomst kan haar eigen deskundigheid op peil houden, artistiek inhoudelijke ontwikkeling realiseren, podiumervaring opdoen en kennis en ervaring uitwisselen op tal van manieren. Alles is te vinden op het internet, de wereld heeft een schaalverkleining ondergaan, iedereen staat overal ter wereld, op elk gewenst moment met elkaar in verbinding.

Waar je vijftien jaar geleden nog veel moeite moest doen om contacten te leggen, je werk te tonen en kennis te verzamelen, kun je nu met een druk op de knop een enorm bereik creëren en nagenoeg alles vinden. Youtube als digitaal podium, je eigen website, blog of vlog, leergemeenschappen, meet-up’s en communities; de mogelijkheden zijn oneindig en razendsnel. Waar vroeger alleen experts recensies schreven over dans, kan nu letterlijk iedereen meedoen aan die dialoog, haar mening verkondigen, reclame maken, zich in een discussie mengen.

Dans vindt plaats op stations, in velden, in de natuur, in winkelcentra, in verzorgingstehuizen en is daardoor veel laagdrempeliger geworden. Dans wordt ingezet als middel, als verbinder en ondersteuner van vele vraagstukken die zich afspelen in het onderwijs, het bedrijfsleven en in het sociale domein.

De vier beroepsrollen: danser, maker, docent, ondernemer weerspiegelen die ontwikkeling. Niet meer de danstechniek en overdracht staan centraal, maar de impact die het vak dans kan hebben in vele contexten. Ondernemerschap heeft daarmee ook een niet meer weg te denken relatie met het vak gekregen want hoe krijg je wat jij wilt over de bühne? Hoe kom je aan inkomsten? Wat is daarvoor nodig? Waarom wil je dit en hoe kun je je doel realiseren? Welke partners heb je daarbij nodig? Hoe kom je aan publiek?

Het veld organiseert zichzelf opnieuw

Door de recente crisis en bezuinigingen verdwenen tal van centra voor de kunsten, podia en vakspecialisten en werd de markt overspoeld met zzp’ers. Ondersteunende organisaties veranderden in kennisinstituten gericht op onderzoek, theoretische onderbouwing en procesbegeleiding. Het veld moet zichzelf opnieuw organiseren. Er ontstaan nieuwe festivals, pop up podia, hubs, hotspots, verbindingen tussen verschillende domeinen. Kunst en cultuur worden meer en meer ingezet als middel om processen in gang te zetten, om problemen in andere domeinen op te lossen. Met steeds als uitgangspunt de intrinsieke waarde en de context van kunst.

Globalisering

Daarmee en doordat de maatschappij drastisch is veranderd, is de focus weer meer op het individu en het individuele komen te liggen. De dansdocenten van nu doen tijdens hun opleiding onderzoek naar hun eigen fascinaties, kennis en kunde en maken een verbinding met hun omgeving.

De 21ste-eeuwse vaardigheden: sociale en culturele vaardigheden, creativiteit, probleemoplossend vermogen, mediawijsheid, kritisch denken en samenwerken staan overal op de agenda en voorzichtige ontschotting tussen verschillende domeinen is aan de orde.

Mede door de globalisering kantelt de maatschappij: Onderwijs 2032, digitalisering, bedrijven zonder gebouw, onderwijs zonder locatie, kennis die uit vele bronnen komt.

De context begrijpen, de achtergrond verkennen en het leren interpreteren en vooral zintuiglijk gewaarworden van de wereld om je heen is een kostbaar goed geworden. De veelheid en snelheid van informatie en prikkels maakt dat het aangaan van een duurzame en persoonlijke verbinding met de wereld om je heen minder vanzelfsprekend en meer een zoektocht van vele keuzes wordt.

De rol van de dansdocent in de toekomst

De dansdocenten van de toekomst kunnen een mooie rol vervullen bij de zoektocht in dit land van vele mogelijkheden, bij het vinden van de identiteit, de bronnen, kwaliteiten en fascinaties van mensen. Dansdocenten verbinden zich met doelgroepen, met werkwijzen, maatschappelijke ontwikkelingen, met filosofie, erfgoed, identiteitsprojecten en bedrijfsvraagstukken.

ŸEen aantal vmbo leerlingen verwoordde zo wat dans hen bracht ( ‘HUH?’ Kunsttijdschrift voor jongeren door jongeren, van o.a. Kunstbalie):

• Wie te lang stilstaat gaat achteruit. Vooruitgang is belangrijk om verder en hogerop te komen in het leven.
• Beweging is het verschil tussen leven en dood, zonder beweging zou ik iedere ochtend onbewogen in mijn bed blijven liggen. Als ik niet kan bewegen voel ik mezelf niet vrij.
• Bewegen is jezelf zijn, de kracht van het uiten van emoties.
• Ontwikkeling op alle vlakken.
• Een manier om je energie kwijt te kunnen, en anderen in beweging te brengen.
• Beweging is anderen inspireren en een duwtje in de rug geven of ontroeren. Wat ons aanspoort het beste uit onszelf te halen, het dient lichamelijk en mentaal als motivatie om er helemaal voor te gaan.
• Beweging is vooruitgang boeken in het leven, ontwikkelen.

Talentontwikkelingsprogramma

Vanaf 2009 organiseerde ik dansprojecten in het vmbo en heb ik me steeds weer verwonderd over de kracht van dans. Jongeren die ineens tevoorschijn kwamen, groepen die niet door een deur konden en toch samen op een podium stonden aan het eind van het project. Zelfvertrouwen dat groeit, plezier dat los komt, en perspectief dat zichtbaar wordt. Prachtig vond ik dat. Jongeren en talentontwikkeling zijn altijd al een belangrijk thema voor me geweest, sinds 4 jaar geef ik hier vorm aan in het talentontwikkelingsprogramma van Cultuurmij Oost, waar ook culturele diversiteit en non-formele kunstprofessionals een plek in hebben gekregen.

Als dansdocent en als danser ben je voortdurend bezig met het verkennen en uitbouwen van je eigen bronnen: een leven lang leren. Het is belangrijk om als een communicerend vat niet alleen de eigen ontwikkeling en expressie blijvend te voeden, maar ook in dialoog te gaan met de omgeving en steeds in de context aan het werk te zijn. Dichtbij huis, maar ook in lerende gemeenschappen, communities waarin peer to peer wordt uitgewisseld en in de vrije ruimte waar je kunt groeien en experimenteren. Niet zo afhankelijk van structuren en regels die voor jou zijn bedacht, maar proactief vanuit de eigen wensen en bronnen en in dialoog met anderen.

De dansdocent wakkert betekenisgeving, beleving, verbinding, ervaring, creativiteit en context aan waardoor mensen in beweging komen, geïnspireerd raken en gefundeerde keuzes kunnen maken. Dat is denk ik een heel waardevolle bijdrage in een maatschappij die zo snel gaat, zoveel prikkels geeft en zoveel via schermen en digitaal verloopt.

Face to face, body to body, mind to mind aan het werk vanuit de eigen betrokkenheid en het geraakt zijn door elkaar en de kunst. Met allerlei mensen in allerlei context gebruikmakend van de dans in al haar facetten: technisch, zintuiglijk, beeldend. Het fysiek verspringt nu eenmaal niet zo snel als het gemiddelde image op je beeldscherm, het lijf heeft tijd nodig en zorgzame aandacht, training en uithoudingsvermogen, verbeeldingskracht en intuïtie om zich staande te houden en uit te kunnen drukken.

Dialoog en ontmoeting

De dansdocent kan werkzaam zijn vanuit die waarden en daarop aangesproken worden. Zij kan tegenover de digitale, vluchtige, complexe wereld, de beleving van en het contact met het hier en nu creëren. Zodat mensen weer voelen, kunnen verwoorden, verbeelden, verwerken, ontdekken, experimenteren en handelen vanuit een totaliteit die bij hun persoonlijkheid past. In dialoog en ontmoeting met de ander door dans. Dat proces blijft me fascineren en ik wens iedereen toe het te kunnen ervaren!

In het kader van de conferentie NEXT MOVE (25–26 mei 2018) is aan de werkveldcommissie gevraagd om vanuit de workshop storytelling (onder leiding van prof. Jeroen Lutters), hun eigen visie op de dansdocent van de toekomst op papier te zetten. Deze blog is het resultaat van dit proces.

tekst: Angela Verdurmen
mei 2018