Onze moderne samenleving verandert steeds sneller: economisch, technologisch en cultureel. Het is van belang dat we met die veranderingen kunnen omgaan, elkaar kunnen begrijpen, ons kunnen uiten en in openheid de samenleving van de toekomst kunnen vormgeven. Voor dit alles hebben we cultureel vermogen nodig: het vermogen om elkaar cultureel te verstaan.
Werken aan cultureel vermogen
Cultureel Vermogen biedt een nieuwe, praktische kijk op de betekenis van cultuur voor de samenleving. Niet de vraag wat cultuur is staat centraal, maar wat cultuur doet. Daardoor verandert ook het perspectief op cultuureducatie en -participatie.
Cultureel vermogen ontwikkelt zich in mensen en tussen mensen in een voortdurend proces. Er zijn vier ingrediënten nodig om dat proces gaande te houden: (1) cultureel bewustzijn; (2) ervaren van verschillen; (3) uitingsvormen ontwikkelen; (4) deelnemen aan het culturele leven.
Vier proeftuinen
In vier proeftuinen gaan acht organisaties gedurende anderhalf jaar met Cultureel Vermogen aan de slag. Er zijn heel veel mensen en partijen bij betrokken: culturele organisaties, kunstenaars, wijkteams, opbouwwerkers, onderwijs, ondernemers en overheden.
In de proeftuinen wordt gewerkt aan
- nieuwe werkvormen waarin educatie en participatie, kunst en cultuur in elkaars verlengde komen;
- nieuwe vormen van participeren en activeren, voor alle mensen met welke culturele achtergrond dan ook;
- nieuwe samenwerkingsmodellen en programma’s tussen onderwijs, welzijn, zorg en cultuur;
- nieuwe impulsen voor beleid en regionale samenwerking;
- nieuwe vormen van financieren, co-creëren en verantwoorden
De proeftuinen worden begeleid door LKCA en de Universiteit Maastricht. In de zomer van 2021 sluit het project af met een conferentie.
Niet de vraag wat cultuur is staat centraal, maar wat cultuur doet. Daarmee verschuift de focus van cultuurproduct naar culturele ontmoeting.
Proeftuin Culemborg
In het voorjaar van 2020 zijn voorgesprekken gevoerd met gemeente Culemborg, Elk Welzijn en middelbare school Lek en Linge. Alle drie de partijen waren enthousiast om mee te werken aan de proeftuin. Cultuur Oost heeft met de gemeente Culemborg en Elk Welzijn maatschappelijke uitdagingen voor Culemborg verkend. Daarna zijn vertegenwoordigers vanuit het basis- en voortgezet onderwijs, de ondernemersvereniging, het culturele veld en vrije kunstenaars gevraagd om aan een aantal werksessies deel te nemen. Met als doel om te komen tot nieuwe vormen van samenwerken en participeren. En mogelijk tot nieuw beleid. De huidige (crisis-)situatie vraagt extra flexibiliteit en motivatie van de betrokken partijen.
Overleg van de werkgroep Cultureel Vermogen Culemborg op 14 juli 2020 in Gelderland Fabriek: Elk Welzijn, Gelderland Fabriek, Elisabeth Weeshuis museum, kunstenaar DionV, De Vrijstad Drukker en Thomas van der Ham van Cultuur Oost.
De samenwerkingspartners starten onder de titel Het Gezicht van het Gezicht met een activiteit onder begeleiding van de Vrijstad Drukker. Leerlingen van de Julianaschool en de Beatrixschool werken met bekende Culemborgse kunstenaars aan een pop-up museum in de Gelderlandfabriek, waarbij een koppeling is gemaakt met een bestaande Kunstroute.
Meer dan 300 bezoekers bezochten de expositie het Gezicht van het Gezicht die het startschot vormt van het project Cultureel Vermogen. (foto: Lilian van den Esker)
In oktober was de bijeenkomst waarin de deelnemende partijen de resultaten van een eerste onderzoek aan elkaar presenteren en samen tot een breedgedragen plan kwamen dat bijdraagt aan het Cultureel Vermogen van de inwoners van Culemborg.
contactpersoon voor Proeftuin Culemborg is Thomas van der Ham.
Op 8 juni 2021 was de laatste werksessie van Cultureel Vermogen Culemborg in de Gelderland Fabriek. (foto: Marieke van de Geyn)
Werkconferentie Cultureel Vermogen
Op 25 mei 2022 vond de afsluitende werkconferentie plaats in Akoesticum, Ede. Twee jaar lang oefenden zes culturele instellingen samen met LKCA en Fonds voor Cultuurparticipatie met een praktische aanpak. Het leverde veel op: inzichten, praktijkkennis en een set met mogelijke toepassingen. Op deze werkconferentie werd de gezamenlijke expertise gebruikt om de vraag naar culturele praktijken, organisaties en beleid “om te denken” vanuit het concept van culturele ontmoeting. Daarbij werd gebruik gemaakt van de opbrengsten en “tools” die in het project zijn verzameld. De opbrengsten van Cultureel Vermogen zijn verzameld in de uitgave Samen culturele ontmoetingen arrangeren – Mindset, tools en inzichten uit het project Cultureel Vermogen.
